رسوایی در قلب شهر تبریز | تبریز اولین‌ها زیر سایه جعل اسناد تا پست‌فروشی

بازار تبریز آنلاین - موسی‌ کاظم‌زاده: تبریز، شهری با پیشینه‌ای درخشان و لقب «شهر اولین‌ها»، همواره به دلیل نقش پیشگام در تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایران شناخته شده است. از تأسیس اولین بلدیه (شهرداری) در سال ۱۲۸۷ تا ایجاد نخستین چاپخانه، مدرسه نوین و سینمای عمومی، این شهر نمادی از پیشرفت و تمدن بوده است. اما افشای شبکه گسترده فساد در شهرداری و اداره ثبت اسناد تبریز، با دستگیری ۴۶ نفر به اتهام رشا و ارتشا، جعل اسناد، کلاهبرداری و فروش مال غیر، سایه‌ای سنگین بر این میراث تاریخی افکنده است. این رخداد نه‌تنها اعتماد عمومی به نهادهای دولتی را خدشه‌دار کرده، بلکه با هویت والای تبریز به‌عنوان شهری پیشرو ناسازگار است.

فساد در تبریز؛ خدشه بر میراث شهر اولین‌ها

تبریز از گذشته‌های دور کانون نوآوری و تمدن بوده است. تأسیس اولین انجمن شهر در سال ۱۲۸۶، راه‌اندازی بلدیه به مدیریت قاسم‌خان والی، و ایجاد زیرساخت‌هایی نظیر تلفن، برق و آتش‌نشانی، گواهی بر پیشگامی این شهر است. بازار تاریخی تبریز، ثبت‌شده در فهرست یونسکو، و بناهایی چون مسجد کبود و مقبره‌الشعرا، تنها بخشی از میراث فرهنگی این دیار هستند. چنین پیشینه‌ای، انتظاراتی والا از مدیریت شهری و نهادهای مسئول ایجاد می‌کند. اما تخلفات اخیر، که ریشه در سوءاستفاده از جایگاه و منابع عمومی دارد، با این شأن تاریخی در تضاد است.

موسی خلیل‌اللهی، رئیس کل دادگستری استان آذربایجان شرقی، در این باره اعلام کرد که متهمان با شناسایی اراضی متروکه یا مجهول‌المالک، از طریق معاملات صوری و با همکاری کارکنان اداره ثبت اسناد، شهرداری و دفاتر اسناد رسمی، اسناد مالکیت جعلی اخذ می‌کردند. این شبکه، علاوه بر جعل اسناد و کلاهبرداری، به تخلفاتی چون دریافت رشوه، تصرف عوارض پرداختی شهروندان و حتی دخالت در انتصابات غیرقانونی، موسوم به پست‌فروشی، دست زده بود. دستگیری رئیس اداره ثبت اسناد تبریز، تعدادی از کارمندان شهرداری و افرادی از اداره میراث فرهنگی، نشان‌دهنده عمق و سازمان‌یافتگی این فساد است. خلیل‌اللهی تأکید کرد که رسیدگی به این پرونده با دقت و جدیت ادامه دارد و نتایج آن به اطلاع عموم خواهد رسید.

تبریز؛ از دروازه تمدن تا تاراج اعتماد

این تخلفات پیامدهایی گسترده در پی داشته است. در حوزه اقتصادی، تملک غیرقانونی املاک و جعل اسناد، از جمله بازار مسکن تبریز را مختل کرده و با ایجاد انحصار، به افزایش غیرواقعی قیمت‌ها دامن زده است. تصرف عوارض شهری، که باید صرف توسعه زیرساخت‌ها و خدمات عمومی شود، به جیب متخلفان سرازیر شده و پیشرفت شهر را با مانع مواجه کرده است. پست‌فروشی نیز با جایگزینی شایستگی با روابط ناسالم، کیفیت مدیریت شهری را کاهش داده است. از منظر اجتماعی، این رخداد اعتماد عمومی به نهادهای مسئول را به شدت تضعیف کرده است. در شهری که به پاکیزگی و نظم شهرت دارد، چنین رسوایی‌هایی با هویت اجتماعی تبریز همخوانی ندارد.

فساد در قلب تبریز؛ از جعل اسناد تا پست‌فروشی

این پرونده، اولین نمونه از فساد در تبریز نیست. در سال ۱۳۹۴، دستگیری اعضای شورای شهر و مدیران شهرداری به اتهام تبانی و رشوه‌خواری آغاز شد و در سال ۱۳۹۷، احکام قطعی برای ۴۴ نفر، شامل چهار عضو شورای شهر و ۱۶ کارمند شهرداری، صادر گردید. در سال ۱۳۹۹ نیز رئیس وقت شورای شهر، در ادامه رسیدگی به پرونده‌های فساد بازداشت شد. تکرار این تخلفات، حاکی از ضعف‌های ساختاری در نظارت و فقدان شفافیت در مدیریت شهری است. شهری که پیشگام تأسیس نهادهای مدرن در ایران بود، شایسته چنین کارنامه‌ای نیست.

برای بازسازی شأن تبریز و پیشگیری از تکرار این تخلفات، اصلاحات ساختاری ضروری است. نخست، تقویت نظارت بر نهادهای دولتی، به‌ویژه در حوزه‌هایی چون ثبت اسناد و مدیریت شهری، از طریق ایجاد سامانه‌های شفاف و دیجیتال برای ثبت معاملات و عوارض، می‌تواند از سوءاستفاده جلوگیری کند. دوم، حمایت از افشاگران فساد و ایجاد کانال‌های امن برای گزارش تخلفات، به کشف زودهنگام جرایم کمک خواهد کرد. سوم، تقویت اخلاق حرفه‌ای در میان کارکنان دولتی و اجرای مجازات‌های قاطع برای متخلفان، بازدارندگی لازم را ایجاد می‌کند. همچنین، اطلاع‌رسانی شفاف درباره روند رسیدگی به پرونده‌های فساد، اعتماد عمومی را احیا خواهد کرد. قوه قضائیه می‌تواند با انتشار گزارش‌های منظم، تعهد خود به عدالت را نشان دهد.

فریاد شهر اولین‌ها در سکوت رشوه

شهروندان تبریز، به‌عنوان وارثان میراثی غنی، نقش کلیدی در این مسیر دارند. مطالبه شفافیت، گزارش تخلفات و مشارکت در نظارت بر عملکرد نهادهای شهری، می‌تواند از تکرار فساد پیشگیری کند. تبریز، که روزگاری به «هشت بهشت» شهرت داشت، نباید قربانی بی‌تدبیری و سوءمدیریت شود.

دستگیری این شبکه، گامی ارزشمند در مسیر عدالت است، اما کافی نیست. تبریز، شهر اولین‌ها، شایسته مدیریتی درخور تاریخ و فرهنگ خود است. آیا این پرونده نقطه عطفی برای پاکسازی نهادهای دولتی خواهد بود، یا تنها فصلی دیگر از تخلفات تکراری؟ پاسخ به این پرسش، به جدیت قوه قضائیه، شفافیت نهادها و هوشیاری شهروندان بستگی دارد. تبریز، که زمانی نماد سلامت و پیشگامی در تحولات ایران بود، باید با تکیه بر میراث تاریخی و فرهنگی خود، از طریق مدیریت مسئولانه، مشارکت شهروندی و نوآوری، بار دیگر الگویی برجسته برای پاکیزگی، شفافیت و مدیریت شهری کارآمد گردد.